راهکارهای کاهش وابستگی اقتصاد ایران به دلار

به گزارش ایبِنا، تاثیر دلار به اقتصاد جهانی بسیار بالا است امری که هم مزایا و هم معایب خود را دارد. اما به مرور این ارز نیز ارزش خود را از دست می‌دهد و با تغییر ارزش آن، اقتصادهایی که به این ارز وابسته شده‌اند نیز دچار نوسان می‌شوند. لذا باید دید انجام مراودات مالی مشترک با ارزهای ملی و منطقه‌ای چقدر می‌تواند به کاهش وابستگی اقتصاد ما به دلار کمک کننده باشد و اساساً آیا امکان شکل گیری یک ارز منطقه‌ای چیزی شبیه یورو برای اتحادیه اروپا در منطقه اقتصادی ما وجود دارد یا خیر؟
بسیاری از کارشناسان عقیده دارند که ایران هرچه زودتر باید به سمت یافتن شرکای جدید تجاری برای شکستن تحریم‌ها حرکت کنند. اما آیا مبادله با ارزهای ملی در تجارت ایران با سایر کشورها می‌تواند اثر تحریمی دلار را خنثی کند؟ یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با ایبِنا چند ایده محتمل در این باره را توضیح داد.
ایده اول، استفاده از ارز ملی در معاملات چندجانبه
مرتضی مرتضوی، کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال به ایبِنا گفت: اینکه ما با ارزهای ملی با هم مبادلات انجام دهیم که این می‌شود پیمان‌های پولی دوجانبه یا چندجانبه که ما می‌توانیم آن را داشته باشیم. مثلا ما مبادله با ارزهای ملی را با کشورهایی مثل روسیه برقرار کنیم و با پول‌های ملی خودمان مبادلات را انجام دهیم. این بحثی است که امکان‌پذیر است و در این مورد می‌توان به تجربه موفق روسیه اشاره کرد. بنابراین چنین امکانی وجود دارد و می‌تواند راهگشا باشد.
وی افزود: مورد دیگر، ایجاد یک ارز مشترک برای مبادلات است که این ارز می‌تواند یک ارز مجازی و رمزارز یا ارزی مثل یورو باشد که این هم امکان‌پذیر است.
امکان ارز منطقه‌ای شبیه یورو در خاورمیانه
این کارشناس اقتصادی درباره اینکه این راهکار چقدر ظرفیت اجرا در منطقه را دارد؟ اظهار کرد به نظر می‌رسد در منطقه ما برای این امر، خیلی قابل شکل‌گیری و تعامل وجود نداشته باشد. قدرت‌هایی که در این منطقه هستند مانند ترکیه، عربستان و ایران هیچ‌گاه به این سمت نخواهند رفت که با یکدیگر متحد شوند. چرا که برخی از آنان از این جریانات تحریم، حتی اگر نگویم محرک هستند، حداقل نفع بسیاری می‌برند. به همین دلیل، اگر بخواهیم بگوییم در منطقه خودمان چنین واحد پولی مثل یورو در اروپا شکل بگیرد، هرچند ایده قشنگی است اما اساسا اجرایی نیست. مخصوصاً با مختصات فعلی که در منطقه وجود دارد.
مرتضوی با بیان اینکه اما یک ایده محتمل را می‌توان برای منطقه متصور بود، آن را چنین توضیح داد: اکثر کشورهایی که در محور مقاومت هستند که لزوما هم کشورهای شیعه نیستند، مثل سوریه که اکثریت جمعیت آن سنی مذهب است و یا مثل لبنان که انواع تنوع فرهنگی را دارد و یا در یمن که نوع خاصی از شیعه را شاهد هستیم. حتی در این محور مقاومت، برای مثال می‌توان کشور ونزوئلا را نیز قرار داد. بنابراین، اگر اینگونه نگاه کنیم و با کشورهایی که می‌توانند در بلندمدت با ما هم‌سو باشند شاید امکان‌پذیری بهتری برای ایجاد یک مدل معاملات اقتصادی داشته باشیم و بتوانیم یک واحد پول مشترکی را تصور کنیم اما چون بیشتر این کشورها در شرایطی هستند که به لحاظ اقتصادی خودشان نیاز به حمایت دارند، منافعی را که می‌تواند برای ما ایجاد کند تحت‌الشعاع قرار می دهد، ولی این ایده امکان پذیرتر خواهد بود.
استفاده از فناوری‌های نوین مالی برای کاهش وابستگی به دلار
این کارشناس اقتصادی درباره راهکارهای دیگر خنثی‌سازی دلاریزه شدن اقتصاد ایران هم اظهار کرد: یکی از کارهایی که می‌توان در مورد آن فکر کرد، بحث پول‌های غیر متمرکز و رمزارزها و فضایی است که فین‌تک می‌تواند برای ما ایجاد کند.
وی افزود: متاسفانه ما کمتر سراغ این راه‌ها رفته‌ایم اما اینها می‌توانند حوزه اثر و مداخله‌ای را برای ما ایجاد کنند که کمتر از آن استفاده شده است. مرتضوی خاطرنشان کرد: بنابراین فناوری‌های نوین مالی و نظام‌های پرداختی که بتوانند از نظام پرداخت رایج بین‌المللی ما را مستغنی کنند، می‌تواند به عنوان یک راه حل مطرح شود که البته ما نیز باید همه جوانب آن را بسنجیم.
این کارشناس تصریح کرد: در آینده نزدیک، فناوری‌های نوین بازارهای پولی و مالی دنیا را تحت تاثیر قرار می‌دهند و ما باید نسبت به این ابزار جدید، موضع خودمان را مشخص کنیم. من البته توصیه به ورود نمی‌کنم اما این بحث را مطرح می‌کنم که موضع خودمان را باید نسبت به استفاده و یا عدم استفاده و یا چگونگی استفاده از فناوری‌های مالی جدید کاملا مشخص کنیم و هرچه قدر نسبت به این امر دیرتر واکنش نشان دهیم کشور خسارت‌های بیشتری را در آینده متحمل خواهد شد.
اعتمادبخشی و کمک گرفتن از صرافی‌ها
وی یادآور شد: یک راهکار هم که در دوره قبل امتحان کردیم وجود یک شبکه صرافی‌های خصوصی بود که این شبکه با توجه به منافع شخصی خود و شبکه کارگزاری که در دنیا ساخته بود، در صورت اجرای اصولی، می‌توانست فرصت‌هایی را برای تنفس نظام ارزی ما و مبادلات غیررسمی ما ایجاد کند که البته معضلات و مفاسدی هم همراه داشت و شکل‌گیری ارز ۴۲۰۰ تومانی به طور کل، آن جریان را فلج کرد.
مرتضوی اضافه کرد: با این حال، اعتمادبخشی توسط بانک مرکزی به صرافی‌های ما که بتوانند حواله‌جات را به خوبی ایجاد کنند و در بلندمدت نیز تضمین‌هایی به آنها داده شود، می‌تواند به ما در این شرایطی که هستیم، کمک کند.