اشتغال‌زایی برای بیش از ۱۵ هزار نفر با اجرای پروژه‌های آهن اسفنجی بیجار و فولاد قروه

پروژه های در دست اجرای شرکت صنایع فولاد کردستان به عنوان تکمیل کننده زنجیره فولاد در استان از جمله مؤثرترین پروژه های استان کردستان محسوب می شوند که قادر است در اشتغال زایی و تولید ثروت در استان و کاهش فقر و محرومیت این استان محروم اما شایسته توسعه نقش به سزایی ایفا کند.

این طرح که با سرمایه گذاری مشترک ایمیدرو، شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات و شرکت های تجلی توسعه معادن و فلزات و توسعه معدنی و صنعتی صبانور شکل گرفته است، در زمره ۴۸ پروژه بزرگ صنعتی کشور قرار دارد که سال گذشته عملیات اجرایی آن توسط گروه پیشرانان پیشرفت ایران در سراسر کشور آغاز شد. مهندس محمد ابراهیم صبائی، معاون فنی و نظارت بر اجرای طرحهای شرکت صنایع فولاد کردستان در گفت و گوی زیر با اشاره به بهره گیری از ظرفیت های ویژه غرب کشور در راه اندازی این طرح، بر این نکته تاکید دارد که پروژه های فولاد کردستان این منطقه را به توسعه ای که سزاوار آن است خواهد رساند.

به عنوان سوال نخست از ظرفیت های معدنی غرب کشور بگویید. ایا اساسا ظرفیت اولیه برای توسعه بخش فولاد در این منطقه از کشور وجود دارد؟
من با ذکر مقدمه ای پاسخ شما را می دهم. پایه و اساس زنجیره فولاد کردستان طبعاً برمی‌گردد به معادن و ذخایر سنگ آهن و منابع تأمین آب و برق موجود در استان. زمانی که این پروژه کلید خورد، بالغ بر ۱۰۰ میلیون تن ذخیره‌ی قطعی سنگ‌آهن تأیید شده در استان کردستان وجود داشت و اکتشافات جدیدی هم در حال انجام می باشد که قطعاً در نتیجه اکتشافات جدید، ما با افزایش ذخایر مواجه خواهیم شد. در عین حال، تعدادی معادن کوچکتر هم هستند که در حال کار می باشند. آن ۱۰۰ میلیون تن را پایه اش را گذاشتیم روی شرکت هایی که به نوعی از ابتدای پروژه سهامداران ما بودند و یک تفاهم‌نامه تأمین خوراک ۲۰ ساله با ما دارند. پس گام اول اینکه آیا این پروژه اساساً براساس سنگ‌آهن درون استانی حرکت می‌کند؟ پاسخ مثبت است. به این ترتیب این پروژه برمحور سنگ آهن داخل استان پایهگذاری شده است. بعلاوه برای ظرفیت های در نظر گرفته شده برای دو پروژه آهن اسفنجی بیجار و فولاد قروه، منابع لازم و کافی آب و برق نیز وجود دارد و وزارت نیرو تخصیص های لازم را در نظر گرفته و تعیین نموده است. بنابراین طرح تکمیل زنجیره فولاد کردستان بر پایه ظرفیت های موجود در استان پایه گذاری شده است.

موضوع دوم، اگر در مورد زنجیره بخواهیم صحبت کنیم، پروژه های فولاد کردستان عنوانش تکمیل‌کننده‌ی زنجیره فولاد کردستان است.؛ معنی‌اش این است که پیش از آن معادن سنگ آهن و کارخانه‌های تولید کنسانتره و گندله را در استان داریم. مأموریت فولاد کردستان شامل ۲ پروژه می شود؛ اول، پروژه آهن اسفنجی که احداث یک واحد آهن اسفنجی به ظرفیت۱/۶ میلیون تن در سال در شهر بیجار است. دوم، پروژه فولادسازی قروه یا به اختصار؛ فولاد قروه هست که این هم شامل ذوب و نورد پیوسته، تولید ورق گرم فولادی به ظرفیت یک میلیون تن در سال است.
این دو پروژه زنجیره‌ی فولاد کردستان را با هدف ایجاد بیشترین ارزش افزوده ممکن کامل می کند.

این دو پروژه‌ جزو ۴۸ پروژه‌ ی مهم و ماندگار کشور است که به دفتر ریاست محترم جمهوری معرفی شده و در شهریور ماه ۱۴۰۰ در سالن همایش های صدا و سیما با حضور ریاست محترم جمهور رونمایی گردید و پیشرفت آن ها بطور مستمر از سوی معاونت محترم ریاست جمهوری و سهامداران محترم پیگیری می شود.

در مورد بازار آتی فولاد کردستان پیش بینی شما چیست، اینکه کشورهای همسایه در این حوزه از ما فعالتر ظاهر شدند و ممکن است در افق بلندمدت بازاری برای صادرات این حجم فولاد نداشته باشیم.
این بحث مطرح می باشد، اما کنارش این هم هست که الان ما این بازار را داریم. بخشی از این بازار با توجه به اینکه ما در غرب کشور هستیم حداقل برای پروژه ما وجود دارد. اما اگر با توجه به مشکلات ناشی از تحریم‌های حاکم بر کشور، زمان‌های پروژه به تأخیر بیافتد [و باعث شود] که پروژه هم به لحاظ اقتصادی گران تمام بشود و هم اینکه در سال هدف به بهره‌برداری نرسد، با این خیزها و تحرکاتی هم که در بخشی از کشورهای منطقه برداشته شده، خب یک چالش‌ ایجاد می‌شود در نتیجه این موضوع اهمیت پیدا می‌کند که پروژه ها به وقت خودش اجرا شوند به ویژه با این افزایش قیمتی  که روی ارز داریم و بخش قابل‌توجهی از پروژه‌های ما هم هزینه‌های ارزی دارند. البته امید به این داریم که در سایه درایت های لازم، پروژه ها با چالش های سنگین مواجه نگردند.

با توجه به اهمیت و حساسیت عدم تاخیر در طرحهای فولادی که خودتان هم اشاره کردید، در مورد مسئولیت اجتماعی و  سرمایه‌گذاری این پروژه ها بفرمایید.
در حوزه‌ی مسئولیت اجتماعی پروژه‌ها مستحضر هستید که پروژه‌های معدنی و صنایع معدنی عموماً در نقاط محروم و کمتر توسعه یافته احداث می‌شوند و با توجه به اینکه اساساً استان کردستان خدمات کمتری را طی دهه‌های گذشته دریافت کرده، در لیست استانهای کمتر برخوردار قرار می‌گیرد و دو شهرستان بیجار و قروه هم به همین ترتیب؛ اینها جزو شهرهایی نیستند که از امکانات و تسهیلات مناسب و مطلوبی برخوردار بوده باشند، لذا سرمایه گذاری حدود ۳۰ هزار میلیارد تومانی دو پروژه مذکور، قطعا در افزایش نرخ اشتغال و بهبود زندگی مردم و توسعه شهرستان های یاد شده اهمیت به سزایی خواهد داشت.
در قیاس با بودجه‌ی خود استان اگر بخواهید بگویید.
در قیاس با بودجه‌هایی که پیش از این در استان کردستان هزینه شده است، این میزان سرمایه گذاری جزء ارقام افسانه‌ای است؛ که دارد محقق می‌شود و ما هم مأمور به این هستیم که این دو پروژه را محقق کنیم. رقم‌ها، رقم‌های بسیار خوبی است.

ما حدود ۴۰۰۰ میلیارد تومان برای احداث کارخانه تولید آهن اسفنجی قرارداد منعقد کردیم. یک قرارداد حدودا ۱۶ هزار میلیارد تومانی هم با پیمانکار احداث کارخانه‌ی فولاد قروه منعقد کردیم. سرجمع اینها با احتساب هزینه های تامین زیرساخت پروژه ها و افزایش قیمتهایی که با آن مواجه خواهیم شد را اگر بخواهیم معادل سازی کنیم، حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان ارزش سرمایه گذاری ثابت این پروژه ها خواهد بود.
به طور کلی با توجه به این موضوع که این نوع پروژه‌ها در نقاط محروم کشور ایجاد می‌شوند، خدمات زیادی را میتوانند به آن نواحی منتقل کنند. علاوه بر بحث اشتغال و یک جریان نقدینگی که ایجاد می‌کنند، از حوزه مسئولیت اجتماعی هم که پروژه ها قانوناً میبایست درواقع تعهدات خودشان را ایفا کنند، اینها هم به آباد کردن آن محدودهها کمک می کند و [کمک می کند] که ما بتوانیم خدمات بیشتری را در این حوزه ارائه بدهیم کما اینکه این کار را الان هم داریم در محدودههایی انجام می دهیم که پروژههای ما درگیر اجرا هستند.
البته این پروژه نقطه عطفی در اشتغال استان محسوب می‌شود.

پروژه‌ها منافع اقتصادی دارند و محل درآمد هستند و جریان نقدینگی خوبی را در استان و کشور ایجاد میکنند و بخشی از ظرفیت فولادی کشور را تشکیل می‌دهند. به همین خاطر است که غیر از ایمیدرو که در قامت یک هلدینگ توسعه‌ای نقش بسیار مهم و موثری در سطح کشور ایفا می نماید و ۴۴ درصد سهام ما را دارا می باشد، یک بخش خصوصی مثل هلدینگ سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات با مجموعه‌ی شرکت‌های تابعه‌اش در پروژه ها مشارکت داشته و ۵۶ درصد سهام شرکت صنایع فولاد کردستان را دارد. مشخص است وقتی این میزان استقبال از سمت بخش خصوصی صورت می‌گیرد، یعنی پروژه‌ها پروژه های ارزشمندی هستند و به همین خاطر هم در ردیف ۴۸ پروژه‌ی مهم دولت قرار گرفته اند. اشتغال مستقیم پروژه‌ی بیجار را حدود ۵۰۰ نفر و فولاد قروه را حدود ۱۲۰۰ نفر ارزیابی می کنیم که موجب اشتغال غیر مستقیم حدود ۱۴۰۰۰ نفر می‌شود. که یک عدد بسیار بزرگی برای اشتغال منطقه هست و این را می‌توانیم به جرأت بگوییم این سرمایه‌گذاری کمک می‌کند که مهاجرت معکوس در منطقه داشته باشیم. امروز وقتی وارد روستاهای مجاور پروژه می‌شویم، می‌بینیم بسیاری از جوا‌ن‌هایشان از محل خارج و وارد شهرهای پیرامونی و حاشیه تهران شده اند که خب این تبعات اجتماعی، اقتصادی را برای شهرها خواهد داشت و به پایداری خانواده ها هم آسیب وارد می کند.

تجربه ما در پروژه‌های دیگر نشان داده وقتی چنین صنایعی در نقاط محروم ایجاد می شوند، در یک بازه‌ی سه چهار ساله می بینید که مهاجرت معکوس صورت می گیرد به این علت که چند موقعیت خوب برای خانواده‌ها ایجاد می شود؛ یکی اینکه مردم همانجا در کارخانه مشغول به کار و دارای درآمد می‌شوند. بعضی از آنها دامدار و بعضی کشاورز هستند و این شرایط کمک می‌کند آن درآمدی را که از محل کار در کارخانه دارند کنارش یک درآمد مضاعف هم می‌آید؛ یعنی کمک میکند که اگر دامداری یا کشاورزی دارند، آن سر جای خودش باشد و یک جریان اقتصادی دیگر هم بیاید به آن اضافه شود. مضافا اینکه هزینه زندگیشان نیز کاهش پیدا می کند. این وضعیت کمک می کند که آنها بالای سر و یا در کنار خانواده هایشان باشند. وقتی سرپرستان خانواده یا فرزندانشان از محیط خانواده خارج میشوند بالاخره ممکن است یکسری نابسامانی‌های اجتماعی یا اقتصادی گرفتارشان کند. بنابراین با ایجاد این پروژه ها برای آنها مهاجرت می‌تواند انتخاب باشد نه اجبار. چون خیلی وقتها در روستاها، سن و سالی که از پدر و مادر می‌گذرد نیاز به مراقبت دارند و اگر بچه هایشان نباشند دچار مشکلات زیادی می‌شوند. عکس قضیه هم صدق می‌کند، وقتی بچه‌ها جوان هستند نیاز به حمایت و پشتیبانی خانواده‌ها دارند. بنابر این چنین پروژه هایی در تحکیم خانواده ها نقش بسیار موثری دارند و علاوه بر آن موجب کاهش حاشیه نشینی در شهر ها بویژه مراکز استان و کاهش بزه و افزایش امنیت اجتماعی می شوند.

تجربهی پروژه‌های معدنی و صنعتی که عموماً هم در نقاط محروم هستند، نقطهی بسیار درخشانی را در این زمینه‌ها نشان میدهد که چه بسیار خوب و با هزینه‌های خیلی کم می‌تواند چنین جریان نیرومندی را ایجاد کند که ما از مهاجرت اجباری جلوگیری کنیم و به نوعی مهاجرت‌ها معکوس شوند و پایه‌های اقتصادی مناسب و عزتمندی را برای خانواده‌ها ایجاد کنیم.
زنجیره هم که عرض کردم، از معدن هست تا تولید ورق که محصول نهایی است. درنتیجه تا اینجا هدف، ایجاد بیشترین ارزش افزوده است که ما محصول نیمه تمامی را از استان خارج نکنیم و این کمک میکند و باعث اشتیاق سهامداران هم شده که سرمایه گذاری کنند، پروژه را جدی بگیرند و بر پایه پروژه‌های فعلی که در حال اجرا هستند و دارند توسعه می‌دهند، توسعه‌ی آتی هم مدنظرشان باشد. کردستان امکانات زیادی دارد، ما از این امکانات متناسب با ظرفیت های موجود می‌توانیم استفاده کنیم به همین دلیل میگوییم که کردستان شایسته‌ی توسعه است.

پیش از این شاید مثلاً یک نگاه این بود که باید به توسعه استان کردستان کمک کرد. ما وقتی وارد پروژه‌ها شدیم، دیدیم منابع به قدری زیاد است که از محل توسعه‌ی کردستان که این شایستگی کاملاً در آن وجود دارد، میتوان به توسعه‌ی کشور  هم کمک کند. بسیاری از بچه‌های کردستان تحصیلکرده و متخصص هستند؛ خب اینها اگر شرایط مناسبی داشته باشند، می‌توانند خودبه‌خود این زایش در توسعه و تخصص را تداوم بدهند و این موضوع کمک می کند که ما همواره یک چرخهای از توسعه و اشتغال را در آنجا داشته باشیم. صنعت فولاد مثل یک موتور محرکه است؛ یک موتور پیشران است و با توجه به نقش پیشرانی که صنایع فولادی دارند، این میتواند موجب توسعه بشود کما اینکه عرض کردم ما الان ظرفیت یک میلیون تن فولاد که مدنظرمان هست را ظرف سه تا چهار سال آینده محقق کنیم. به موازات آن، برنامه توسعه آتی را هم در حال بررسی است.

یعنی فاز دومی هم برای پروژه‌ پیش بینی کردید؟
این بحث الان در ایمیدرو و هلدینگ شرکت سرمایه گذاری و توسعه معادن و فلزات در حال بحث و بررسی است و دارند روی آن کار می‌کنند.
و در مورد سهامداران شرکت، مشاورین و پیمانکاران…
همانگونه که عرض کردم در بخش سهامداری، ۴۴ درصد این سهام متعلق به ایمیدرو هست و ۵۶ درصد دیگر برای مجموعه ومعادن هست که ۶ درصد برای خودِ هلدینگ سرمایه گذاری هست، ۲۰ درصد برای شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات و ۳۰ درصد هم برای شرکت توسعه معدنی و صنعتی صبا نور. شرکت ملی فولاد ایران هم از سوی ایمیدرو ناظر بر حسن اجرای پروژه هاست.

در حوزه سرمایه‌گذاری، ما دو تا بخش داریم: ۱- سرمایه گذاری مستقیم در احداث کارخانه ها ۲- بخش زیرساختی.
در پروژه فولاد بیجار، ما یک قرارداد حدود ۴ هزار میلیارد تومانی داریم با پیمانکاری که طی یک قرارداد EPC کارخانه را احداث می کند. پیمانکار ما در پروژه‌ی آهن اسفنجی بیجار، مشارکت شرکت‌های فولاد تکنیک و شرکت MME است. این پروژه با تکنولوژی کاملا ایرانی پرد (PERED) احداث می‌شود و مستحضر هستید که تکنولوژی پرد متعلق به شرکت MME است. شرکت  MME از جمله شرکت های زیر مجموعه ایمیدرو هست، تکنولوژی پرد در کشور ما تا اینجا در ظرفیت‌های ۸۰۰ هزار تن برای تولید آهن اسفنجی اجرا شده است. برای اولین بار شرکت MME ظرفیت تولید ۱/۶ میلیون تن آهن اسفنجی را در کشور و در پروژه احیا مستقیم بیجار محقق می نماید. این موضوع از منظر ساخت داخل و ارتقا تکنولوژی وطنی اهمیت قابل توجهی دارد.

مشاور ما در این پروژه، شرکت آسه صنعت جزو شرکت‌های رتبه یک سازمان برنامه است. در پروژه فولاد قروه هم یک قرارداد حدودا ۱۶ هزار میلیارد تومانی با شرکت ایریتک برای احداث کارخانه به صورت EPC داریم. مشاور ما در این پروژه هم شرکت کاوشگران است که از شرکت های رتبه یک سازمان برنامه و بودجه است.
آب، برق و راه های ارتباطی مورد نیاز دوران ساخت هر دو پروژه تأمین شده و در حال بهره برداری است. تأمین زیرساخت های دوران بهره برداری پروژه ها شامل آب، برق، گاز و راه های ارتباطی که موضوعات مهمی هستند در دستور کار شرکت قرار گرفته و مطالعات آنها توسط مشاورین تخصصی در حال انجام است.
میزان آب مورد نیاز پروژه آهن اسفنجی ۲ میلیون مترمکعب در سال هست و نکته جالب اینکه ما برای تأمین آب این پروژه یک نگاه سبز به موضوع داشتیم با استفاده از امکاناتی که در شهرستان وجود دارد، برای این پروژه از تصفیه‌خانه‌ی فاضلاب شهری به میزان ۲ میلیون مترمکعب که مذاکراتش هم انجام شده و از طریق وزارت نیرو به شرکت ما تخصیص داده شده است استفاده می کنیم. ما خوشحال هستیم که این اتفاق افتاده، به دلیل اینکه درواقع داریم آب بازیافت‌شده را استفاده می‌کنیم. این میتواند یک چراغ سبزی به پروژه‌های دیگر هم نشان دهد که ایجاد چنین صنایعی برای تقویت بنیه مالی و ایجاد یا توسعه سیستم تصفیه‌ی فاضلاب‌های شهری کمک میکند که از آب موجود چندین و چند بار استفاده کنیم و مراقب ذخایر آبیمان باشیم. ما این کار را در پروژه بیجار انجام می‌دهیم. خوشبختانه پروژه های دیگری هم که در زنجیره فولاد کردستان قرار دارند، شروع کردند مراجعه به شرکت آب و فاضلاب شهرستان بیجار تا از این ظرفیتی که وجود دارد، استفاده کنند. این خودش کمک می کند که شرکت آب و فاضلاب استان، این پروژه‌ها را توسعه بدهد. مزیت دیگر استفاده از پساب تصفیه خانه فاضلاب شهری این است که برخلاف آبهای سطحی یا زیرزمینی که نوسان دارند و تقلیل پیدا میکنند، ما در اینجا به دلیل افزایش جمعیت با افزایش مصرف آب مواجه هستیم و با یک سرمایهگذاری اندک این آب را که پایدار است می‌توانیم در چرخه بیاوریم و مجددا استفاده کنیم.

میزان آب مورد نیاز پروژه قروه ۴ میلیون متر مکعب در سال است که تخصیص آن توسط وزارت نیرو انجام گرفته و از آبهای سطحی ذخیره شده در سد قوچم در استان کردستان، در فاصله حدودی ۶۰ کیلومتری پروژه تأمین خواهد شد.
در رابطه با برق؛ پروژه بیجار ۳۰ مگاوات و پروژه فولاد قروه به ۱۸۸ مگاوات برق نیاز دارد. قرارداد واگذاری انشعاب را با شرکت برق منطقهای غرب منعقد کردیم. تأمین انرژی آن هم در زمانی که کارخانه می‌خواهد به بهره برداری برسد، از چند محل قابل تأمین است؛ احداث نیروگاه، یا خرید از بورس و یا اینکه مستقیما با بعضی از شرکت‌هایی که نیروگاه دارند. میتوانیم از این سه محل نیازمان را تآمین کنیم.
قرارداد تأمین گاز به میزان ۴۰۰ هزار نرمال متر مکعب سالانه برای پروژه قروه منعقد شده و تخصیص ۴۴۰ میلیون نرمال متر مکعب در سال برای پروژه بیجار (به عنوان خوراک کارخانه) نیز از طریق وزارت نفت انجام گرفته است.

آیا روی احداث نیروگاه فکر کردید؟
یکی از گزینه‌هایی که الان در حال بررسی و ارزیابی هستیم، بحث احداث نیروگاه هست. روی این پروژه داریم کار می‌کنیم و در هلدینگ (ومعادن) هم یک شرکت تخصصی به نام پویا انرژی داریم که آمادگی برای فروش انرژی یا سرمایهگذاری برای ایجاد نیروگاه دارند. تا اینجا هم چند جلسه داشتیم و الان روی یک تفاهم‌نامه‌‌ در این رابطه داریم کار می‌کنیم.

درصد پیشرفت پروژه ها را می توانید بگویید؟
در حال حاضر حدود ۱۴ درصد پروژه‌ی بیجار و حدود ۱۰ درصد پروژه قروه پیشرفت کرده است.
میزان زمین اختصاص داده شده به پروژه ها چقدر است؟
به پروژه‌ی فولاد قروه ۹۰ هکتار زمین اختصاص داده شده است که اکنون در مرحله‌ی تجهیز کارگاه و خاکبرداری‌ هستیم و تمامی این ۹۰ هکتار توسط دیواربتنی پیش‌ساخته محصورشده است.
در پروژه بیجار هم۳۰ هکتار زمین داریم. آنجا هم کار محصور کردن این ۳۰ هکتار با دیوارهای بتنی پیش‌ساخته در حال انجام هست.

زمان دقیق بهره‌برداری دو پروژه را می فرمایید؟
تنفیذ قراردادهایمان با پیمانکاران EPC در مرداد ۱۴۰۱ بوده و دوران ساخت پروژه بیجار ۳ سال و پروژه قروه ۴ سال خواهد بود. در نتیجه بهره برداری پروژه بیجار در نیمسال دوم ۱۴۰۴ و پروژه قروه در نیمسال دوم ۱۴۰۵ میتواند اتفاق بیفتد.
در عین حال هر کدام از این پیمانکارهایمان مطابق قرارداد، موظف هستند که یک سال بهره‌برداری کارخانه‌ای که خودشان ساختند را انجام دهند و این کمک می کند که کارخانه هر مسأله‌ای هم اگر داشته باشد، توسط کسی که کارخانه را احداث کرده، کاملاً آماده بهره‌برداری شود و نیروی انسانی‌ای که برای بهره‌برداری کارخانه ها در نظر گرفته شده، آموزش‌های لازم را ببینند و تخصص‌های لازم را پیدا کنند که کارخانه ها با راندمان و کیفیت مناسب بتواند به بهره‌برداری برسد.
درحال حاضر برگزاری مناقصات خاصی در پیش دارید؟
عرض کردم ما امسال چندین پروژه مطالعاتی داریم که برایش مشاورین تخصصی گرفتیم. پروژه هایی مثل راه‌های دسترسی اصلی، انتقال برق، انتقال گاز و انتقال آب …. اینها پروژه‌هایی هستند که عملیات اجرایی‌شان را در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ شروع خواهیم کرد.

منبع: بیرونیت