به گزارش خبرنگار مهر، با نزدیک شدن به فصل زمستان هشدارهایی از جانب مسئولین برای جلوگیری از خاموشی‌های زمستانه به گوش می‌رسد. گلایه همیشگی مردم این است که چرا هم در گرمای تابستان و هم سرمای زمستان باید شاهد خاموشی و قطع برق باشند؛ در حالی که منشأ خاموشی‌های تابستانه و زمستانه متفاوت است و برای رفع هرکدام باید نسخه‌ای جداگانه پیچید.
خاموشی‌های ماه‌های اخیر به دلیل رشد اندک ظرفیت نیروگاهی و افزایش بی‌سابقه مصرف که منجر به تشدید ناترازی مصرف برق شد، شکل گرفت. که بی شک متولی رفع خاموشی‌های تابستانه وزارت نیرو است.
این ناترازی در مردادماه به ۱۲ هزار مگاوات رسید، یعنی اختلاف حداکثر توان تولیدی نیروگاه‌های کشور با مصرف به عدد ۱۲ هزار مگاوات رسید که رکوردی بی‌سابقه محسوب می‌شد. از جمله راهکارهای کاهش این ناترازی و کاهش خاموشی‌های تابستانه می‌توان به افزایش ظرفیت نیروگاهی با استفاده از سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی و دولتی، بهینه‌سازی مصرف مشترکین خانگی و صنعتی با استفاده از اصلاح تعرفه‌گذاری و به‌روزرسانی تجهیزات و همچنین کاهش تلفات برقی اشاره کرد.
خبرگزاری مهر پیشتر در گزارشی به صورت مفصل به بررسی علل خاموشی‌های تابستانه پرداخت.
کمبود سوخت برای نیروگاه‌های برق؛ عامل خاموشی‌های زمستانه
از طرفی خاموشی‌ها و مشکلات تأمین انرژی در فصل زمستان منشأ دیگری دارد و آن کمبود گاز برای گازرسانی به نیروگاه‌ها است. یعنی متولی رفع خاموشی‌های زمستانه وزارت نفت و در مرحله بعدی وزارت نیرو است. دلیل اصلی این امر را می‌توان در افت فشار میادین گازی و در کنار آن مصرف بالای گاز طبیعی و عدم اهتمام به سیاست‌های بهینه‌سازی انرژی توسط وزارت نفت دولت دوازدهم دانست.
زمستان سال گذشته برای اولین بار این مشکل با خاموشی‌ها و پس از آن آلودگی‌های زیست‌محیطی استفاده از نفت کوره (مازوت) به اوج رسید شد و امسال هم همانگونه که مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق تأکید کرده در زمستان امسال نسبت به زمستان پارسال ۲۰ درصد کمبود سوخت خواهیم داشت و این یعنی در صورت ادامه روند فعلی دچار مشکلات جدی خواهیم شد.
سال گذشته برخی مسئولین میادین پارس جنوبی، که ۷۰ درصد گاز کشور را تأمین می‌کند، گفته بودند که افت فشار گاز تولیدی از میادین پارس جنوبی از سه سال دیگر شروع خواهد شد در حالی که کارشناسان معتقدند افت فشار این میادین مدت‌هاست شروع شده است و برای حفظ و افزایش تولید باید فکری اساسی شود. البته فاز یازدهم پارس جنوبی که در مجاورت با میادین قطری قرار دارد و از وعده‌های بیژن زنگنه بود هنوز افتتاح نشده و امید است با افتتاح این فاز، بخشی از مشکل تأمین سوخت تا زمستان امسال مرتفع شود.
اما آنچه مشخص است افت فشار این میادین دیر یا زود جدی‌تر می‌شود و باید برای نظام مصرف انرژی کشور فکری اساسی شود. کما اینکه این بحث از برنامه‌های اولویت دار اوجی در برنامه پیشنهادی‌اش به مجلس بود.
اما مشکل اصلی، یعنی تأمین سوخت نیروگاه‌ها در زمستان هنوز در جای خود برقرار است. اهمیت این بحث تا جایی است که وزیر نفت روز چهارشنبه و در نخستین اظهارات خود به عنوان وزیر نفت به این بحث اشاره کرد و گفت: «تأمین سوخت زمستانی نیروگاه‌ها از جمله دغدغه‌های اصلی وزارت نفت است و از روز شنبه نشست‌هایی برای برون رفت از این مشکل برگزار می‌شود.»
میعانات گازی؛ راهکاری برون رفت از خاموشی‌های زمستانه
یکی از راهکارهایی که کارشناسان برای رفع این مشکل مطرح می‌کنند استفاده از میعانات گازی به عنوان سوخت نیروگاه‌ها است. میعانات گازی یکی از موادی است که به صورت اجتناب‌ناپذیر از میادین گازی خارج می‌شود. در حال حاضر تولید میعانات گازی کشور حدود یک میلیون بشکه در روز است که در بیشترین حالت حدود ۶۲۰ هزار بشکه آن در پالایشگاه ستاره خلیج فارس و باقی پالایشگاه‌های خوراک میعانات گازی کشور مصرف می‌شود و باقی آن که عدد قابل توجهی هم هست، داخل نفتکش‌ها روی دریا ذخیره سازی می‌شود. و این امر موجب کاهش سود دهی و عدم النفع این ماده با ارزش می‌شود.
طی روزهای گذشته مدیرعامل مپنا هم ضمن هشدار درباره خاموشی‌های زمستانه، تأمین سوخت نیروگاه‌ها از میعانات گازی به عنوان یکی از سوخت‌های مکمل نیروگاه‌ها را راهکار مساله عنوان کرد و استفاده از آن را برای این مجموعه ممکن دانست.
وی از این رو این راهکار را ممکن دانسته که در سال‌های گذشته و در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت تجربه استفاده از میعانات گازی را در نیروگاه‌های عسلویه داشته است و با تغییراتی می‌توان این امکان را در سایر نیروگاه‌ها نیز ایجاد کرد.
لازم به ذکر است در بسیاری از کشورها نیروگاه‌ها به نحوی طراحی شده‌اند که سبد سوختی آنها متنوع باشد و با استفاده از سوخت‌های متنوع بتوانند برق تولید کنند. به عنوان مثال نیروگاه کاواز هند و سانتاریتا فیلیپین به نحوی طراحی شده که بتوانند هم از نفتا و هم از میعانات گازی به عنوان سوخت استفاده کنند.
استفاده از میعانات گازی به عنوان سوخت نیروگاه‌ها در صورت گوگردزدایی (مرکاپتان‌زدایی)، علاوه بر اینکه مشکلات زیست محیطی سال گذشته استفاده از مازوت (نفت کوره) در نیروگاه‌ها را ایجاد نمی‌کند بلکه می‌تواند راهکار کوتاه‌مدت و مناسبی برای جلوگیری از کمبود سوخت نیروگاه‌ها در فصل زمستان باشد.
با توجه به محدودیت‌ها برای صادرات میعانات گازی و عدم امکان استفاده از آن در داخل به دلیل تکمیل نشدن پالایشگاه‌های میعانات گازی سیراف، استفاده از میعانات گازی به عنوان سوخت نیروگاه‌ها علاوه بر اینکه مشکل تأمین سوخت نیروگاه‌ها در زمستان را مرتفع خواهد کرد، چالش ذخیره سازی میعانات گازی داخل نفت کش‌ها را نیز از بین خواهد برد. بر این اساس انتظار می‌رود این راهکار هرچه سریع‌تر در هماهنگی بین وزارت نفت و وزارت نیرو در دستور کار قرار بگیرد.
