موانع سرمایه گذاری در استان سمنان/فقدان زیرساخت تامدیران ناکارآمد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: سمنان در زمره استان‌هایی که در حوزه‌های صنعتی، معدنی، کشاورزی و گردشگری دارای ظرفیت‌های عظیمی است. وجود بیش از ۶۵۰ معدن که عمدتاً نیز فلزی و با ارزش هستند مانند بوکسیت، سیلیسیوم، مس و آهن و … تنها گوشه‌ای از داشته‌های این استان محسوب می‌شود معادنی که هر کدامشان می‌تواند یک استان را از اعتبارات سیراب کند.
برای مثال یکی از مهمترین داشته‌های استان سمنان معادن مس و کرومیت میامی است که در ایران نمونه و یگانه هستند اما کمترین بهره برداری از معادن صورت گرفته تا جایی که روستای فرومد که مهد معادن فلزی شمال شرق ایران است، هنوز بی کار داشته و از توسعه اقتصادی نیز بهره‌ای نبرده است.
ظرفیت‌های تولیدی
از سوی دیگر صنعت شامل خودروسازی، اتوبوس سازی، قطعه سازی، فولاد و آهن، بزرگترین دارو سازی های دامی کشور، مینی‌بوس سازی، موتور سازی، صنایع بزرگ الکتروموتور و سیم و کابل و ده‌ها صنعت دیگر گوشه‌ای از توانمندی استان سمنان است که اگر مدیریت درستی بر آن حاکم بود این استان نباید اصلاً بی کار می‌داشت و حتی مجبور می‌شد از استان‌های دیگر هم کارگر وارد کند کما اینکه در مقاطعی در سال‌های ۷۰ این موضوع محقق شده بود.
گردشگری همچنین یکی از بزرگترین مزیت‌های استان سمنان در زمینه توسعه اقتصادی است. سالانه تنها ۲۰ میلیون زائر رضوی از این استان تردد می‌کند که آمارهای غیر رسمی از اسکان هتل‌ها و مسافرخانه‌ها و بازدید از اماکن گردشگری نشان می‌دهد کمتر از دو درصد آنها بیش از ۴۸ ساعت در این استان حضور دارند.
با داشتن این مزیت‌های اقتصادی هنوز شاهد هستیم که در شرق استان سمنان و شهرستان‌های شاهرود و میامی و دامغان بی کاری طبق اعلام نمایندگان مجلس بیش از ۳۰ درصد است از طرف دیگر بسیاری از معادن استان رها شده‌اند و سرمایه گذاری بر روی مزیت‌های اقتصادی استان صورت نمی‌گیرد.
در ادامه چرایی این موضوع را با چهار کارشناس و صاحب نظر حوزه سرمایه و اقتصاد به نام‌های غلامرضا نیکخو، مراد همتی و سید عبدالرضا هاشمی حسینی و مهدی کریمی در قالب یک میزگرد تقدیم شما همراهان خبرگزاری مهر استان سمنان می‌کنیم.
مزیت‌هایی که شناسایی نشده است
کریمی: مهمترین مشکل استان سمنان این است که ما چیزی به نام گروه مذاکره کننده سرمایه گذاری نداریم یعنی گروهی که ابتدا مزیت‌های اقتصادی و سرمایه گذاری استان سمنان را در بخش‌های مختلف شناسایی کنند و پس از آن با توجه به مزیت‌ها برنامه اقتصادی بنویسند.
این گروه همچنین باید بتواند مزیت‌های سرمایه گذاری را احصاء و برای ارائه به سرمایه گذاران در پکیج‌های مختلف سرمایه گذاری با سرمایه‌های متعدد پیشنهاد دهند در حقیقت این کارگروه یا گروه اقتصادی با هر چه می‌توان نام آن را گذاشت مسئولیت ارائه طرح‌ها به سرمایه گذاران را دارند.
طرح‌هایی که این گروه مذاکره کننده ارائه می‌کند باید چند زبانه، دارای آمار، اعداد ارقام و مزیت‌های اقتصادی و حتی معایب و زیرساخت‌هایی مانند انرژی و.. را در درون خود داشته باشد و برای هرکس که یک میلیارد تومان هم می‌خواهد در استان سرمایه گذاری کند پیشنهاد داشته باشند تا سرمایه گذاری چند ده هزار میلیارد تومانی با حضور کشورهای مختلف که این امر در سطح استان سمنان دیده نمی‌شود.
مشکل اصلی نداشتن این گروه این است که ما هنوز نتوانسته‌ایم مزیت‌های هر منطقه از استان سمنان را احصاء کنیم و طبق آن برنامه‌ریزی و جلو برویم در نتیجه اگر هم سرمایه گذاری در سطح استان رخ دهد به صورت هیجانی و … است. نداشتن شناخت از مزیت‌های اقتصادی یعنی عدم توانایی در جذب درست سرمایه گذاری و این امر همان مشکلی است که امروز در سطح استان سمنان شاهد هستیم.
عدم شناسایی مزیت‌های سرمایه گذاری
نیکخو: مهمترین مشکل استان سمنان این است که ما نتوانسته‌ایم به طور درست مزیت‌های سرمایه گذاری را به سرمایه گذاران بشناسانیم. باید ابتدا دانست که وقتی خودمان نمی‌دانیم چه چیزی را برای سرمایه گذاری داریم نباید انتظار داشته باشیم دیگران بدانند. امروز ظرفیت‌های عظیم سرمایه گذاری در سطح استان وجود دارند که مغفول هستند برای مثال می‌توان به داروهای گیاهی اشاره کرد. اما از آنجا که شناسایی نشده‌اند، برایشان بازار و برند سازی نیز شکل نگرفته است در نتیجه سرمایه گذاران رغبتی برای ورود به آن ندارند.
متأسفانه برنامه میان مدت و بلند مدتی برای جذب سرمایه گذاری بر طبق مزیت‌های اقتصادی در سطح استان سمنان وجود ندارد برای مثال ما نمی‌دانیم که شرق استان می‌تواند چه نوع سرمایه‌ای را جذب کند جنوب استان به چه شکل، غرب و شمال و دیگر نقاط به همین شکل؛ پس وقتی سردرگمی در بین خودمان وجود دارد نمی‌توانیم امید به یافتن سرمایه گذار داشته باشیم.
این امر به سوء مدیریت نیز باز می‌گردد یعنی فرمانداران ما به جای اینکه در پی احصاء یک مزیت اقتصادی درست و مناسب برای هر شهرستان باشند و تمام سرمایه گذاری شامل صنعت، کشاورزی، حمل و نقل، زیرساخت‌ها و … را حول آن قرار دهند، تن به سرمایه گذاری‌های هیجانی می‌دهند و هر کس که از راه می‌رسد به سمتی جذب می‌شود یکی معدن، دیگری صنعت، آن یکی گردشگری و…
نداشتن یک خط و مشی واحد برای هدایت سرمایه گذاران با هر میزان سرمایه‌ای که دارند از ۵۰۰ میلیون تومان تا پنج هزار میلیارد تومان سبب می‌شود که نوعی سردرگمی در سرمایه گذاری به وجود بیاید از سوی دیگر ما به جای حمایت از سرمایه گذار شاهد هستیم که بسیاری از خطوط کارخانه و کارگاه‌ها توسط بانک‌ها تملیک شده‌اند که این نشان می‌دهد هماهنگی درستی نیز بین تمام دستگاه‌های اجرایی استان وجود ندارد که بعضاً باعث گلایه مقامات استانداری سمنان از بانک‌ها نیز شده است.
عدم استفاده از مزیت‌ها
تنها شهرستانی از استان سمنان که مزیت درست اقتصادی را شناخته دامغان و پسته آن است اما به جای اینکه همه چیز در دامغان حول محور پسته باشد یعنی از صنایع تبدیلی، تا بسته بندی، حمل و نقل و حتی صنعت‌های وابسته مانند ماشین آلات پوست‌گیری و … به خدمت مزیت اصلی اقتصادی در بیایند که این گونه نیست.
این امر سبب شده تا سردرگمی ایجاد شود و وقتی سرمایه گذاری برای دامغان می‌آید علی رغم دانستن اینکه مزیت اصلی این شهرستان پسته و گردش مالی سه هزار میلیارد تومانی آن در سال است، باز هم به سراغ کارخانه، گلخانه کشاورزی و … می‌رود پس به عبارت ساده‌تر مزیت اقتصادی شهرستان تقویت نمی‌شود و آن سرمایه گذاری نیز بی هدف خواهد بود.
از سوی دیگر سابقه سرمایه گذاری‌های نامناسب بدون در نظر گرفتن مزیت‌های اقتصادی متأسفانه نام استان سمنان به خصوص شهرستان‌های استان بجز سمنان و گرمسار را بدنام کرده است. بارها و بارها سرمایه گذاری در شهرستان‌های استان سمنان و عدم جواب گیری آن باعث شده تا این استان که از قبل هم به کم آبی و مشکلات آب شهره است نتواند آنطور که باید و شاید سرمایه گذار جذب کند امروز سرمایه گذاران در عصر ارتباطات با هم در ارتباط هستند و کافی است که یکی دو تجربه نامناسب از بابت عدم شناخت مزیت‌ها به بیرون درز کند یکباره شاهد هجمه‌ای از سوی سرمایه گذاران علیه شرایط حاکم بر استان خواهیم بود.
البته این موضوع طبیعی است زیرا هر کس بگوید سرمایه گذار جز به منافع مالی خودش فکر می‌کند اشتباه کرده است. در دیرباز بیان می‌شد که سرمایه گذاران به دنبال بازگشت سرمایه و دوبرابر شدن آن در بازه زمانی چهار تا پنج ساله می‌اندیشند اما اکنون این شرایط تغییر کرده و اگر سرمایه گذاری در طول یک الی دو سال دو تا چهار برابر نشود، اصلاً سودی نداشته است در نتیجه عدم رغبت از سوی سرمایه گذاران از این ناحیه نیز پدید می‌آید.
مدیران اختیار ندارند
هاشمی حسینی: بزرگترین مشکل و مانع بر سر راه سرمایه گذاری استان سمنان بروکراسی اداری و تفکر مدیران ما است. بارها شاهد هستیم که سرمایه گذار وقتی برای سرمایه گذاری به استان سمنان و به خصوص شهرستان‌هایی غیر از مرکز استان می‌آید مدیر شهرستانی حتی آنقدر اختیار ندارد که به این سرمایه گذار اطمینان دهد که می‌تواند برای کارخانه یا کارگاهی که دارد آب و برق تأمین کند.
این بروکراسی متکی به مرکز استان که حتی استعلام آب یک زمین که قرار است در آن کارخانه‌ای احداث شود نیز به مرکز استان مرتبط می‌شود، آنقدر به ما ضربه زده که در بسیاری موارد باعث دلسردی سرمایه گذاران شده است. برای مثال فردی در بازه زمانی سه الی چهار سال پیش وقتی به شهرستان شاهرود آمد تا پالایشگاه و یا پتروشیمی را راه اندازی کند بیش از ۴۵ روز معطل ماند تا فقط به او اعلام شود که آب و گاز و برق به واحد تولیدی او داده می‌شود یا خیر!
در نهایت زمانی که با این سرمایه گذار گفتگو کردیم مشخص شد از اصفهان پیشنهاد دارد و حتی معتقد بود اصفهانی‌ها در همین فاصله که من با اتومبیل از شاهرود به اصفهان بروم برایم استعلام‌های آب، گاز، برق و راه و منابع طبیعی را اخذ می‌کنند این یعنی فرش قرمز زیر پای سرمایه گذار نه آن چیزی که استانداری سمنان می‌گوید.
نگاه مدیران
امروز به صورت اسمی استعلام‌ها به شهرستان‌ها واگذار شده اما هیچ مدیری جسارت ندارد بدون هماهنگی مرکز استان کارها را صورت دهد در نتیجه علناً بازهم بروکراسی مبتنی به مرکز استان در سطح استان سمنان وجود دارد و متأسفانه این امر بی رغبتی بسیاری از سرمایه گذاران را به دنبال دارد.
مشکل این است که افق دید مدیران ما در استان سمنان کوتاه است به یاد داریم که در سنوات قبل وقتی فردی برای سرمایه گذاری در حوزه گردشگری به یکی از شهرستان‌های استان سمنان مراجعه کرده بود مدیر میراث فرهنگی به او گفته بود چرا می‌خواهی سرمایه ات را در گردشگری و آن هم در این شهرستان صرف کنی. یعنی به عبارت دیگر نه تنها در جذب سرمایه گذار کاری نکرده بود بلکه او را فراری نیز داده بود در نتیجه با این مدیریت نباید افقی برای سرمایه گذاری استان سمنان متصور بود.
سال‌ها است که یک شرکت قرار است در شاهرود مکانی برای استراحت خودروهای عبوری شامل پارک، سینما، فضای سبز، باسکول، مغازه‌ها و رستوران و … بسازد شاید نزدیک به یک دهه است این شرکت که به صورت زنجیره‌ای در جاده تهران- قم نیز فعالیت دارد در این استان منتظر بروکراسی پیچیده است و هنوز یک آجر هم بر روی آجر این طرح گذاشته نشده است.
مدیران غیر بومی
همتی: در کنار فقدان گروه مذاکره کننده و تفکر مدیران باید یک مانع دیگر را نیز به عدم موفقیت در سرمایه گذاری استان سمنان افزود و آن هم این است که کمترین سهم مدیریت در شهرستان‌ها و استان سمنان متعلق به مدیران بومی است.
در واقع قشر کثیری از مدیرانی که در استان سمنان حضور دارند اصلی بومی نیستند در نتیجه دلسوزی که باید برای این استان داشته باشند را ندارند. فرمانداری‌های حساس این استان معمولاً سکوی پرتابی برای مشاغل بالاتر هستند و کسی دلسوزی برای مردم استان سمنان نمی‌کند.
مدت‌ها است که مردم استان سمنان از داشتن مدیران ارشد بومی محروم هستند و این امر به دولت روحانی و یا احمدی نژاد هم ربطی ندارد و گویا برنامه‌ای چندین ساله است. وقتی مدیران غیر بومی هستند از ظرفیت‌های اقتصادی و مزیت‌های سرمایه گذاری غافل هستند زیرا اطلاع ندارند و تا زمانی که بخواهند مطلع شوند یا فرصت‌ها از دست رفته و یا مجدداً تغییر می‌کند.
یکی از کارشناسان شاهرود را مثال زد که شاید بتوان گفت مهمترین شهرستان استان سمنان از لحاظ سرمایه گذاری بعد از سمنان باشد اما در همین شهرستان طی هفت سال اخیر شاهد هستیم که شش نفر فرماندار یا سرپرست شده‌اند یعنی تا بخواهد این مدیر به مزیت‌های اقتصادی آشنا شود او را بر می‌دارند در نتیجه شاهرود می‌ماند و بی توسعگی.
نگاه حاکم بر مدیریت
این امر در دیگر شهرستان‌های استان سمنان نیز حاکم است امروز در عرصه‌های مختلف شاهد حضور بیشترین مدیران غیر بومی در سطح استان سمنان هستیم که هیچ نگرش مثبتی به سرمایه گذاری در حوزه‌های مختلف ندارند برترین نوع تفکر بین مدیران این است که بخش خصوصی را رقیب دولت می‌دانند یعنی به جای حمایت از آن، به رقابت و کارشکنی علیه بخش خصوصی بر می‌خیزند و این آفت بزرگی است.
مدیران به جای اینکه زیر پای سرمایه گذاران فرش قرمز پهن کنند، به رقابت با آنان بر می‌خیزند تا آنان را شکست دهند این امر بارها در زمینه‌هایی مانند فولاد و ذوب و معادن و … دیده می‌شود. جالب اینجا است که در سطح استان سمنان به دلیل وجود معادن دولتی بوکسیت کسی نمی‌تواند در زمینه بوکسیت فعالیت کند مگر اینکه با دولت همراهی کند وگرنه همین مسئولان دولتی نمی‌گذارند او کار کند.
بی رغبتی در سرمایه گذاران
همین تفکرات بود که سبب شد همایش سرمایه گذاری که امید واهی برای مردم بود به یک سیرک مضحک بدل شود و هیچ عایدی برای استان سمنان نداشته باشد همایشی که در ابتدا بیان شد ده‌ها قرار داد در آن نوشته شده است بعد از مدتی کاشف به عمل آمد که اینها قرار نبوده‌اند توافق بوده‌اند پس از مدتی توافق‌ها هم معلوم شد شفاهی بوده‌اند و در نهایت هیچ … لذا مدیریت استان سمنان خودش بزرگترین مانع سرمایه گذاری است.
کافی است به شرکت داروسازی واقع در شهرک صنعتی شاهرود نگاه کنید فردی تهرانی که سرمایه و دار و ندار خود را به این شهرستان آورده تا کارخانه‌ای بسازد و حتی دستگاه‌های آن را نیز نصب کرده اما مدیران به جای حمایت از او کاری کردند که کارخانه‌اش مصادره شود و روز به روز بدهی اش بیشتر شود در نتیجه استان سمنان تنها جایی است که از یک سرمایه گذار دغدغه مند پول دار یک مفلس بدهکار می‌سازد که خانه‌اش را هم فروخته است.