مهرنوش شیرانی، مدیر بیمه‌های باربری، کشتی و هواپیما در شرکت بیمه تعاون، در یادداشتی اختصاصی درباره چالش‌ها و فرصت‌های صنعت بیمه باربری در ایران سخن گفت.
بیمه‌های دریایی که سرآغاز و مادر صنعت بیمه در روزگار فعلی است، از کافه‌ای که محل تجمع و استراحت دریانوردان و تجار در قلب لندن بود پاگرفت و با بسط و گسترش به تداوم و اثربخشی بیمه به عنوان آسایش خاطر در همه جوانب و یکی از ضرورت های زندگی امروزی بدل شد.
اما امروزه چگونه روزگار می‌گذرانند؟
اینکه صنعت بیمه در ایران با گرته برداری از کشور های غربی در دوران توسعه و فراگیری قرار گرفته و نیاز به آن هنوز هم جزئی از ضرورت های سبد هزینه قاطبه مردم به حساب نمی آید نه تنها به مخاطبین آن، بلکه به متولیان امر نیز آسیب خواهد رساند.
گرچه تعداد شرکت های بیمه مستقیم و اتکایی در سال های اخیر رو به افزایش گذارده، اما باید به میزان ضریب نفوذ بیمه نیز توجه ویژه نمود. حال آنکه افزایش تعداد برداشت کنندگان از یک سهم ثابت، منجر به تقسیم آن در میان شرکت های بیمه شده و سردرگمی ناشی از عدم آگاه سازی جامعه نسبت به ضرورت وجود چنین پشتوانه‌ای، نتیجه ای جز رقابت بر سر اعمال تخفیفات و ارائه پیشنهادات مالی به جای تاکید بر دانش، تخصص، کیفیت خدمات و ضرورت وجود آنها و در نهایت، عدم وفاداری مشتریان نخواهد داشت. در این میان رشته باربری، بیش از پیش مغفول مانده و در جامعه امروز ایران در حال تبدیل شدن به خدمات جانبی در کنار سایر پرتفوی بیمه گزاران بزرگ شده است.
نگاهی به تعداد بیمه نامه صادره ، میزان حق بیمه تولیدی ، حجم خسارت پرداختی، درصد وصول حق بیمه ها و نگاه مشتری به این رشته که روزگاری از سودده ترین بیمه‌های بازرگانی به حساب می آمد، این نگرانی را تشدید می‌کند.
زنگ خطر
آمار ۳ ماهه نخست سال ۱۴۰۳ در رشته باربری نشان از کاهش ۵ درصدی تعداد بیمه نامه صادره، ۵٫۳ درصدی در حق بیمه تولیدی و از طرفی رشد ۲۱۲ درصدی در خسارت پرداختی و ۲٫۳ درصدی در تعداد موارد خسارت نسبت به مدت مشابه در سال ۱۴۰۲ دارد. این ارقام نشان از کاهش بی رویه حق بیمه و گسترش ارائه تخفیفات و ایجاد شرایط مشارکتی مضاعف برای بیمه گزاران شده و اینکه درصد آن هنوز به حد قابل ملاحظه‌ای نرسیده ناشی از افزایش نرخ ارز است که بخشی از اثر نرخ های نزدیک به صفر و ارائه بیمه نامه رایگان را خنثی نموده است. از طرفی بخشی از آسیب وارده ناشی از مسئولیت متصدیان حمل و نقل است. مسئولیتی که اگرچه برپایه قانون تجارت و ماهیت ذاتی آن می بایست از سوی متصدی حمل بیمه شود به سبب عدم اگاهی، هزینه حق بیمه آن توسط صاحب کالا پرداخت شده و درنتیجه در بسیاری مواقع منجر به اظهار غیرواقع ارزش بار برای کاهش حق بیمه و درنتیجه متضرر شدن بیمه گزار می گردد.
همچنین بر اثر تهیه بیمه نامه مسئولیت متصدیان توسط صاحب کالا، ضرورت و الزام تهیه بیمه نامه باربری درک نشده و مکرر و مؤکد، اصرار به بیمه نمودن بار خود در زمان تحویل کالا به شرکت‌های باربری را دارند و در نتیجه از حقوق حقه خود آگاه نمی‌گردد.
راهکار چیست؟
افزایش تعداد شرکت های بیمه مستقیم می بایست منجر به افزایش کیفیت دانش و خدمات شده و از چوب حراج زدن به آنچه منافع ملی و بیت المال سهامداران شرکت ها است مانع گردد. همچنین رشد تعداد شرکت‌های اتکایی می بایست باعث توجه ویژه به شرایط ارائه شده و نرخ های بیمه‌ای منطبق با استاندارد های جهانی گردد و کارشناسان امر مسئولیت خود را در رسیدگی به این نابه سامانی، مهم تر از پیش برشمارند.
دوران تحریم های ظالمانه به سر خواهد آمد و ورود به بازار جهانی، متخصصان امر در ایران عزیزمان را زیر سوال خواهد برد. حتی در صورتی که با وجود ربودن گوی سبقت از یکدیگر، تملک پرتفوهای خرد و کلان را در اختیار بگیریم ، با یک خسارت نابهنگام و کلی، صنعت بیمه را درگیر خواهیم نمود. چراکه هر چند تبلیغات گسترده‌ای روی پوشش‌های اتکایی انجام می پذیرد اما بر صاحب نظران و کارشناسان پوشیده نیست که ریسک خطرات در داخل کشور محبوس بوده و با توجه به سهامداری شرکت‌ها در قرارداد های اتکایی یکدیگر، عملا بازخورد رفتار های هیجانی و رقابتی به تمامی ذینفعان باز خواهد گشت.
اگر کیفیت دانش و روزآمد نمودن قراردادها بر پایه استانداردهای جهانی افزایش یابد و شبکه فروش قدرتمند در صنعت تنها راه رقابت را ارزان فروشی ندانسته و دستگاه های محترم نظارتی ، نقش خود را بیش از پیش پررنگ نموده و همه خانواده بزرگ این صنعت در افزایش آگاهی بیمه گزاران محترم و توسعه فرهنگ بیمه، به ضرورت وجود بیمه نامه‌ای مکفی و کارشناسی شده با قیمت تمام شده حقیقی اهتمام ورزند، هنوز هم می توان راه نجاتی برای این رشته یافت؛ در غیر اینصورت ادغام آن در زیر گروه سایر رشته ها دور از تصور نخواهد بود.
فراموش نکنیم، بیمه یک تبلیغ، بازارگرمی و یا هدیه ای بر روی محصول نیست.
بیمه یک خدمت است. خدمتی که در گرو اقدامات عملی و نه شکلی آن، آسایش خاطر بیمه گزار و صاحب سرمایه را در زمان حادثه فراهم می آورد.
چرا مثال ها و دیدگاه های اغلب بیمه گزاران در ابتدای مذاکرات با این جمله شروع می شود؟
بیمه خسارت نمی دهند! اما در زمان صدور خوب پول می گیرد.
یکبار دیگر به خودمان رجوع کرده و از ابتدا این متن را بخوانیم. صنعت بیمه محل ارتزاق کارکنانی دلسوز و همکارانی وفادار است. تصویر ذهنی بیمه گزاران را تنها بیمه گران اصلاح خواهند نمود.
