عباس اکبری محمدی، معاون بهره‌برداری فولاد مبارکه می‌گوید که این فولادساز بزرگ در سال جاری قصد دارد تا علاوه بر تأمین نیازهای بازار داخلی به محصولات تجاری در صنعت فولاد، به سمت تولید محصولات کیفی که بیشتر موردنیاز خودروسازان و صنایع نفت و گاز است، حرکت کند و در این مسیر، ارزش‌افزوده بیشتری را برای این کمپانی بزرگ فولادسازی ایران، ایجاد نماید.
تولید فولاد در ماه‌های گذشته چه روندی را طی کرده که فولادسازان به‌خصوص فولاد مبارکه تصمیم بر این گرفته‌اند که از سمت تولید کمی به سمت تولید کیفی حرکت کنند؟
شرایط تولید فولاد در کشور نسبتا خوب است و هم‌اکنون، فولادسازان کشور محصولات تولیدی مناسبی را عرضه می‌کنند؛ ضمن اینکه در برخی از محصولات نیز، مازاد تولید در کشور باعث شده فولادسازان از سمت تولید فولادهای تجاری به سمت فولادهای کیفی حرکت کنند؛ به همین دلیل، جهت‌گیری کلی شرکت‌های فولادسازی به این سمت است که از تولید محصولات تجاری به سمت فولادهای کیفی بروند؛ به‌خصوص با توجه به تغییراتی که در بحث انرژی از یک سو و مواد اولیه و سنگ‌آهن از سوی دیگر داریم، عمدتا استراتژی تولید فولاد کیفی از سوی فولادسازان به‌خصوص فولادسازان بزرگ مدنظر قرار داده شده است.
آیا نیازهای بازار داخلی این استراتژی را دیکته کرده یا این به معنای استراتژی ورود پرقدرت‌تر به بازارهای صادراتی است؟
هر دو مورد در این خصوص تأثیر دارند؛ ولی بیشتر بحث، بر روی بازارهای داخلی است. در حال حاضر بخشی از فولادهای کیفی موردنیاز کشور که در صنایع پایین‌دستی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از طریق واردات و از سوی تولیدکنندگان خارجی تأمین می‌شوند که قسمتی از بازار که از سوی واردات تأمین می‌شود، بخش جذابی برای تولیدکنندگان داخلی است تا سهمی از این بازار داشته باشند و بتوانند با تولید محصول، آن‌ها نیز جای بخشی از واردات را بگیرند. به این ترتیب، تولید محصولات فولادی کیفی در دستور کار قرار گرفته و زمینه‌ای برای پیگیری این موضوع از سوی تولیدکنندگان داخلی فولاد مطرح شده است. درواقع ارتقای کیفیت می‌تواند زمینه مهیا شدن شرایط برای صادرات و به‌تبع آن ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر و ارزآوری را هم فراهم کند؛ چراکه اگر محصولات کیفی وارد بازار داخلی شود، بعد از تأمین نیاز داخلی قابلیت صادرات هم خواهند داشت و این کار برای کشور ارزآوری به همراه دارد.
در حال حاضر، چند درصد از فولاد تولیدی داخلی کشور را محصولات کیفی تشکیل می‌دهند؟
درجه تولید فولادهای کیفی در بخش‌های مختلف متفاوت است؛ اما درواقع، آن دسته از فولادهایی که به‌عنوان فولاد کیفی از آن‌ها نام برده می‌شود، فولادهایی هستند که در صنایع مختلف، کاربردهای ویژه دارند و عمدتا هم در مقاطع عریض مدنظر قرار می‌گیرند. به عبارت دیگر، مقاطع عریض به خاطر نوع خود و دانش فنی که برای تولید، نیاز دارند، به‌طور قطع نیاز به شرایط خاص‌تری برای تولید خواهند داشت و باید به آن‌ها به لحاظ دانش فنی و تکنولوژی‌های مربوطه توجه خاصی شود. درواقع، مقاطع عریض از سوی فولادسازانی همچون فولاد هرمزگان تولید می‌شود و شامل تولید اسلب و ورق است. البته ما در فولاد مبارکه، مقاطع طویل تولید نمی‌کنیم و بیشتر بر روی مقاطع عریض متمرکزیم که شامل محصولاتی همچون اسلب، ورق گرم نوردشده و ورق سرد نوردشده، ورق‌های پوشش‌دار و محصولاتی از این دست است.
معیارهای این حرکت به سمت تولید کیفی چیست؟ آیا قرار است سطح استانداردها ارتقا یابد یا اینکه به سمت تولیداتی خواهید رفت که تاکنون انجام نمی‌شده است؟
برای تولید فولادهای کیفی که استانداردهای بالاتری دارند، برنامه‌ریزی لازم صورت گرفته است؛ درواقع این فولادها با توجه به حساسیت کاربردهای خود، باید شاخصه‌هایی همچون کشش و استحکام را داشته باشند. درواقع، فولادهای کیفی، آن دسته از تولیداتی هستند که قابلیت‌های بیشتری دارند. به‌عنوان مثال، در صنعت خودرو، هم‌اکنون شرایط به سمتی پیش رفته است که فولادهای مستحکم‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد تا ضربه‌پذیری بیشتری داشته باشند؛ ضمن اینکه از وزن آن دسته از محصولات فولادی که برای تولید خودرو استفاده می‌شود باید کمتر باشد؛ بنابراین حرکت به این سمت آغاز شده است. البته این حرکت بر مبنای تقاضایی است که از سوی صنایع پایین‌دستی به بازار تحمیل می‌شود؛ پس فولادسازان نیز برای اینکه استمرار تولید داشته و تأمین نیازهای داخلی را صورت دهند، به این سمت حرکت کرده‌اند. این‌ها جاذبه‌هایی هستند که از سوی تولیدکنندگان فولاد و فولاد مبارکه به‌عنوان شرکت فعال در صنعت ورق کار وجود دارد و ما را به این سمت کشیده است که محصولات جدید را با ویژگی‌های جدید تولید و نیازمندی صنایع خودرو و لوله‌سازی به‌خصوص در حوزه نفت و گاز را تأمین کنیم.
سطح استانداردها هم تغییر خواهند کرد یا اینکه باید به سمت ارتقای سطح استانداردها حرکت کنید تا بتوان این تولید را به‌صورت مداوم انجام داد؟
مجموعه تولیداتی که صورت می‌گیرد به نحوی است که از استانداردهای لازم در الگوی تولیدی خود برخوردارند. البته تولیدات تجاری به تکنولوژی پایین‌تری نیاز دارند و اما آن‌ها هم، در سطح استاندارد خود تولید می‌شوند؛ ولی محصولات ویژه باید با کیفیت بالاتری تولید شوند؛ پس برای اینکه استانداردهای بالاتری داشته باشیم، نیاز به تکنولوژی بالاتر و سرمایه‌گذاری در حوزه تأمین دانش فنی داریم که باید برای آن‌ها چاره‌اندیشی کنیم. این کار در حال انجام است تا بتوانیم این محصولات را تولید کنیم، اما مسائل مختلفی را در این حوزه پیش رو داریم. درواقع، از لحظه تولید، شرایط ویژه است؛ چراکه از وقتی که مذاب می‌خواهد شکل گیرد باید شرایط آن مهیا شود که این امر، به تجهیزات ویژه‌ای نیاز دارد.
در طرح نوردگرم به این سمت حرکت خواهید کرد؟
دقیقا. در حال حاضر تا مرحله تولید اسلب پیش رفته‌ایم و اکثر گریدهای فولاد را تولید می‌کنیم؛ ولی در برخی از مراحل به‌خاطر استحکام فولادهای کیفی و شرایطی که برای نورد وجود دارد، محدودیت‌هایی پیش رو است؛ ولی همه این‌ها را نمی‌توانیم با نورد فعلی انجام دهیم؛ هرچند که آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا را در آنجا داریم و می‌توانیم کار تولید فولاد خام را انجام دهیم؛ ولی برای تولید ورق محدودیت‌های تکنولوژیکی وجود دارد که بر این اساس تمام تلاش مجموعه فولاد مبارکه آن است که در طرح نورد ۲ تلاش کند تا ورق‌های فولادی کیفی موردنیاز صنایع پایین‌دستی و صنایع بعدی تولید را برآورده سازد. به‌هرحال اکنون کشور برای تولید خودرو، نیاز به استفاده از ورق‌های سرد دارد؛ ضمن اینکه ورق‌های این‌چنینی نیز علاوه بر صنعت خودروسازی، در لوله‌های نفت و گاز و پروژه‌های مربوط به آن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند که بر این اساس استراتژی فولاد مبارکه تأمین آن دسته از ورق‌هایی است که هم‌اکنون موردنیاز صنایع پایین‌دستی است و درعین‌حال، در داخل کشور تولید نمی‌شوند.
برنامه‌های فولاد مبارکه تا پایان سال برای تولید فولاد و نقش‌آفرینی در سایر بخش‌ها به چه صورت است؟
با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته از سوی شرکت فولاد مبارکه، امیدواریم بتوانیم تولید برنامه‌ریزی‌شده خود را در سطح سال قبل تداوم ببخشیم و حتی اگر شرایط یاری کند، به وضعیت بهتری برسانیم. این در حالی است که در تابستان نیز به دلیل کمبود برق، تولیدکنندگان فولاد بخش عمده‌ای از ماه‌های سال را با کمبود برق و خاموشی‌ها سپری کردند که این امر، بر روی توان تولید اثرگذار بوده و شرایط بسیار اذیت‌کننده‌ای ایجاد کرده است؛ ضمن اینکه هم‌اکنون با توجه به نزدیک شدن به فصول سرد سال، کشور در تأمین گاز موردنیاز خود دچار مشکل است؛ بنابراین تأمین گاز در فصل سرما نیز برای تولیدکنندگان فولادی به یک معضل تبدیل شده است که امیدواریم بتوانیم با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، انرژی موردنیاز خود را به‌موقع تأمین و سطح تولید را حفظ کنیم.
یعنی امسال میزان تولید شما مثل سال قبل خواهد بود؟ تولید اضافه نخواهد شد؟
اگر بتوانیم مطابق با شرایط تولید خود را ادامه دهیم، به‌طور قطع اتفاق خوشایندی برای ما خواهد بود؛ البته ما تلاش کردیم تا در مسیر تولید نیز همان‌طور که گفتیم، تغییراتی ایجاد نماییم و به‌جای اینکه تولید را به‌صورت کمّی افزایش دهیم، بر روی تولید کیفی تمرکز بیشتری داشته باشیم. بر این اساس هم‌اکنون فولاد مبارکه، علاوه بر اینکه تولید فولادهای کیفی را در دستور کار دارد، در حوزه ارتقای سطح کیفیت محصولات نیز برنامه دارد تا کیفیت را بالا ببرد؛ بر این اساس برنامه‌ریزی ما این است که درصد کیفی تولید را بالا ببریم که بیش از ۲ درصد تولید امسال نسبت به سال قبل کیفیت بالاتری داشته باشد. در واقع ما درصد محصولی که در بازار عرضه می‌کنیم با حجم تولید سال قبل مشابه است، اما به لحاظ کیفی ۲ درصد رشد خواهد داشت. در این میان، با مجموعه اقداماتی که برای کنترل دقیق‌تر فرایند تولید شکل می‌دهیم، این کار را پیش خواهیم برد. درواقع، فولاد مبارکه زنجیره کاملی در حوزه فولاد شکل داده؛ از آهن‌سازی که آهن اسفنجی در آن تولید می‌شود تا فولادسازی که فولادهای پیچیده و حساس را مطابق با فرایندی که دارد پیش برده است. همچنین در حوزه نورد گرم و نورد سرد، با کنترل دقیق فرایند، کیفیت محصولات نهایی را ارتقا خواهیم داد. تابه‌حال طی هفت‌ماهه امسال نسبت به سال قبل ۲ درصد رشد کیفی داشتیم و امیدواریم بتوانیم آن را به ۳ درصد ارتقا دهیم.
در حال حاضر، چه سهمی از سبد تولیدی کشور را به خود اختصاص می‌دهید؟
سهم فولاد مبارکه هم‌اکنون بر روی محصولات مختلف متفاوت است. در حال حاضر نزدیک به ۷۰ درصد اسلب کشور از سوی گروه فولاد مبارکه تأمین می‌شود و حدود ۷۵ درصد ورق گرم کشور از سمت این گروه تولیدی تأمین می‌گردد. در محصولات نورد سرد این عدد بالاتر است و مقداری که تولید می‌شود بیش از ۸۰ درصد نیاز بازار را تأمین می‌کند.
وزارت صمت در دوره جدید به‌خصوص دولت سیزدهم، چه استراتژی را برای فولادسازان در نظر گرفته است؟
واقعیت این است که طی سال‌های گذشته یعنی ۱۵ سال قبل، تقاضا در زنجیره فولاد به هم خورده است و از سوی بخش‌هایی از زنجیره که مواد اولیه نهاده‌ها را تولید می‌کنند، کاملا تقاضا به هم خورده است و این برهم خوردن تقاضا مشکل‌ساز شده است. بر این اساس، فولادی‌ها دچار مشکل هستند و اگر دولت بتواند با سیاست‌گذاری‌هایی که انجام می‌دهد، زنجیره را به سمت تعادل ببرد و آنجایی که کسری داریم، سرمایه‌گذاری را به آن سمت هدایت کند، فرایند به شکل بهتری پیش خواهد رفت. بر قسمت‌هایی که سرمایه‌گذار یا متقاضی بیشتری دارد، باید تمرکز بیشتری کرد و البته درعین‌حال، دولت باید بتواند سودآوری در کل این زنجیره را به‌صورت بالانس تقسیم کند تا در آینده، شرایط کلی فولاد کشور پایدارتر شود.
در دولت جدید تصمیم‌گیری خاصی نشده است؟
موضوعات در دست مطالعه است تا بالانس زنجیره بهبود یابد. در راستای افزایش تولیدات جدید نیز، هر سال برنامه‌ریزی انجام می‌گیرد و فولاد مبارکه، علاوه بر افزایش کیفیت و تمرکز بر روی تولید کمّی، سال قبل ۵۵۰ هزار تن فولاد کیفی تولید کرده است که کیفیت ویژه‌ای داشته، نمونه آن هم فولاد ای‌پی‌آی است که برای گاز ترش یعنی محیط‌هایی که نفت و گاز اسیدی دارند، استفاده می‌شود. بر این اساس، برنامه‌های متعددی تدارک دیده شده است. هر چه که نیاز کشور این است که فولادهای جدید تولید شود؛ پس استراتژی اصلی ما بعد از افزایش تولید تجاری، افزایش کیفیت است تا سطح کیفی محصولات را افزایش و دامنه تنوع محصولات را ارتقا دهیم. بر این اساس فولاد مبارکه هر سال ۸ محصول جدید را به بازار عرضه می‌کند که عمدتا محصولاتی هستند که تا قبل از اینکه ما عرضه کنیم، از خارج تأمین می‌شدند؛ این کار علاوه بر اینکه باعث تأمین پایدار نیاز صنایع پایین‌دستی می‌شود، باعث جلوگیری خروج ارز از کشور خواهد شد و بخشی از ارز موردنیاز کشور را تأمین خواهد کرد. این سیاست در این سه زمینه ادامه دارد. به این معنا که از تولید کمی بیشتر به سمت تولید کیفی حرکت می‌کنیم و کیفیت‌های متنوع و ویژه‌تری را در این مسیر تولید خواهیم کرد.
